در سال ۱۹۳۷ دو پزشک به نام‌های کنت جونز (Kenneth Jones) و دیوید اسمیت (David smith) در دانشگاه واشنگتن الگویی را برای نقص‌های مادرزادی و تاخیرات رشدی به ثبت رساندند که می‌تواند در کودکانی ایجاد می‌شود که مادران آن‌ها در طول بارداری الکل مصرف کرده‌اند. این کودکان دارای ناهنجاری‌های چهره‌ای مشابهی بودند، همانند کم باز شدن چشم‌ها، صاف‌بودن ناحیه‌ی زیربینی و لب بالای نازک. همچنین آن‌ها از عیوب مغزی همچون کوچکی غیرطبیعی مغز و تاخیرات رشدی رنج می‌بردند. جونز و اسمیت الگوی این نقص را (fetal alcohol syndrome (FAS یا سندرم جنینی الکل نامیدند زیرا این ناهنجاری در کودکانی که داخل رحم در معرض الکل قرار گرفته بودند ایجاد شده بود.

این امکان وجود دارد که برخی کودکان که داخل رحم در معرض الکل قرار گرفته بودند تنها برخی از این ویژگی‌های ظاهری در آن‌ها ایجاد شود.

این کودکان ممکن است دچار هر کدام از انواع بیماری‌هایی شوند که به نام (fetal alcohol spectrum disorders (FASDs یا اختلالات طیف جنینی الکل شناخته می‌شود. این اختلال خود شامل سندرم جنینی الکل (FAS) و ARND است. ARND بیماری‌ای است که به نام نارسایی‌های تکامل سیستم عصبی مرتبط با الکل (alcohol-related neurodevelopmental disorder) شناخته می‌شود.

وب سایت Brainfacts.org مصاحبه‌ای با ادوارد رایلی (Edward Riley) پروفسور روانشناس و رییس مرکز تراتولوژی رفتاری (Behavioral Teratology) در دانشگاه سن دیه گو درباره‌ی تاثیر الکل بر مغز جنین داشته است.

چه اتفاقی می‌افتد وقتی الکل در دوران بارداری استفاده می‌شود؟

هنگامی که یک زن باردار از الکل استفاده می‌کند، الکل از جفت عبور کرده و بر نمو جنین تاثیر می‌گذارد (که شامل مغز هم می‌شود). نقص‌های چهره‌ای رایج در سندروم جنینی الکل (FAS) در اثر قرارگرفتن در معرض الکل در سه ماهه‌ی اول بارداری است، درست زمانی که ویژگی‌های چهره‌ای در حال ایجادند. همچنان استفاده از الکل در هر زمانی در طول بارداری می‌تواند خطر ابتلا به FADS را افزایش دهد زیرا مغز در تمام طول بارداری در حال رشد است.

دانشمندان چگونه می‌دانند که الکل موجب ایجاد علایم سندرم جنینی الکل (FAS) می‌شود؟

اثبات قطعی این امر که الکل موجب FAS و FASD می‌شود، دشوار است. آزمایش بر روی مدل‌های حیوانی به طور قوی نشان می‌دهد که الکل موجب ناهنجاری‌های دیده شده در FAS و FASD می‌شود. به طور مثال زمانی که به موش باردار در روز هفتم حاملگی (معادل سه ماهه‌ی اول در انسان) الکل داده می‌شود نسل جدیدی که به وجود می‌آید دارای ناهنجاری‌های چهره‌ای مشابهی با انسان‌های مبتلا به سندرم جنینی الکل (FAS) است

همچنین بسیاری از ناهنجاری‌های ذهنی که در کودکان مبتلا به سندرم جنینی الکل دیده شده بود، مجددا در نمونه‌های حیوانی تحت شرایط خاص قابل ایجاد بود. مطالعات تصویربرداری مغزی نشان داده است که کودکان مبتلا به سندرم جنینی الکل به طور متوسط مغزی کوچکتر از حالت عادی دارند و دارای نواقصی در لوب پیشانی، جسم پینه‌ای، مخچه، هیپوکامپ و عقده‌های قاعده‌ای هستند.

تصویربرداری‌های دیگر ارتباط ضعیف‌تری میان قسمت‌های مختلف مغز را نشان داده است. این تغییرات در مغز بر توانایی‌های گوناگونی شامل تصمیم‌گیری، توانایی سازمان‌دهی و برنامه‌ریزی، یادگیری و حافظه و کنترل حرکتی تاثیر می‌گذارد.
آنچه حائز اهمیت است این است که کودکان مبتلا به سندرم جنینی الکل که فاقد ویژگی‌های ظاهری این بیماری‌اند، دارای مشکلات رفتاری مشابهی هستند. اغلب به اشتباه اختلال نقص توجه_بیش فعالی (ADHD) تشخیص داده می‌شدند. محققان مشکلات یکسانی در نمو مغزی مدل‌های حیوانی به ثبت رساندند و غالبا توانایی‌های کاهش یافته‌ی مشابهی در هر دوی کودکان و حیوانات مبتلا به FASD، مشاهده میشد.

چگونه الکل موجب سندرم جنینی الکل (FAS) می‌شود؟

اینکه الکل چگونه موجب ایجاد مشکلات خاص دیده شده در سندرم جنینی الکل می‌شود را ما به طور کامل نفهمیده‌ایم اما آزمایشات بر روی مدل‌های جانوری و محیط‌های کشت، تئوری‌های خوبی ارائه داده است.
قرارگیری در معرض الکل مرگ زودهنگام سلول‌های ستیغ عصبی را تهییج می‌کند. این سلول‌ها به طور عادی به اجزای صورت و سلول‌های مختلف مغزی تبدیل می‌شوند.
همچنین تکثیر سلول‌ های بنیادی عصبی (سلول‌هایی که نمو مغز جنین را موجب می‌شوند) را کاهش می‌دهد. و حتی زمانی که سلول های بنیادی عصبی هنوز قادر به تکثیر هستند، الکل در مهاجرت سلول‌ها به قسمت مناسب مغز و همچنین نمو مغزی اختلال ایجاد می‌کند.
پژوهش‌های اخیر نشان داده بین ۱/۱ تا ۵ درصد کودکان در آمریکا دارای نشانگان FASD هستند و دیگر پژوهش‌ها تخمین زده‌اند که FASD علت عمده‌ی ناتوانی ذهنی در جهان غرب است. FASD یک بحران عمومی سلامت است نه فقط در آمریکا بلکه در جهان.
محققان به مطالعه درباره‌ی FAS و FASD ادامه می‌دهند، البته موضوع پیچیده‌تر از مسئله‌ی الکل و بارداری به تنهایی است. به طور مثال برخی بارداری‌ها به نظر در برابر آسیب تاثیرات مصرف الکل نسبت به سایرین حساس‌تر هستند. تحقیقات نشان داده که ژنتیک و تغذیه ممکن است بر خطر چنین بیماری‌هایی تاثیر بگذارد.

آنچه اکنون می‌دانیم این است که زنان باردار باید از مصرف الکل خودداری کنند. اما همچنان برای کودکان مبتلا، امیدواری وجود دارد. مداخلات اخیر (مانند درمان‌هایی که مهارت‌های حرکتی، ارتباط و تعاملات اجتماعی را آموزش می‌دهند) برای کودکان مبتلا به FAS و FASD می‌تواند کارساز باشد.

بنابراین تشخیص مناسب و مراقبت‌های شدید برای سلامت بلند مدت بسیار مهم است.

در آخر اینکه، این بیماری‌ها همیشگی‌اند و همچنین نوجوانان و بزرگسالان مبتلا به سندرم جنینی الکل نیز شایسته‌ی مراقبت با کیفیت‌اند.

بعضی مشکلات سلامتی ممکن است سال‌ها پس از تماس جنین با الکل در رحم ایجاد شوند. با حمایت کافی برای بیماران بزرگسال مبتلا به سندرم جنینی الکل ، تحقیق بر روی تاثیرات بلند مدت FASD باید تکمیل شود.

واژه‌نامه:

1. Teratology: علم مطالعه بر هرگونه عامل محیطی که در دوره‌ی پیش از تولد جنین، به آن آسیب برساند.
2. FASDs: مخفف عبارت fetal alcohol spectrum disorders به معنی اختلالات طیف الکل در جنینی است که در فردی که مادرش در دوران بارداری، الکل مصرف کرده است، دیده می‌شود.
3. FAS: مخفف عبارت fetal alcohol syndrome است که به معنی سندرم جنینی الکل می‌باشد.
4. ADHD: مخفف عبارت attention deficit hyperactivity disorder است یا اختلال نقص توجه_بیش فعالی نام دارد. یک اختلال رفتاری رشدی است که معمولا کودک توانایی دقت و تمرکز بر روی یک موضوع را نداشته و یادگیری او کند است.
5. ARND: مخفف عبارت alcohol-related neurodevelopmental disorder است که بیماری نارسایی‌های تکامل سیستم عصبی مرتبط با الکل نامیده می‌شود.
6. hippocampus: اسبک یا هیپوکمپوس یا هیپوکمپ یا هیپوکامپ قسمتی از سیستم لیمبیک مغز است که مرکز یادگیری است.

منبع: http://www.brainfacts.org