نکات استفاده از فایل‌های نیکل تیتانیوم روتاری
فایل‌های چرخشی روتاری NiTi از سال ۱۹۶۰ به دندانپزشکی اندودونتیکس معرفی شده‌اند و دارای مزایای فوق العاده‌ای هستند. ویژگی سوپرالاستیک این فایل‌ها آن‌ها را به ابزار‌هایی موثر در انواع آناتومی‌های کانالی تبدیل کرده است. در این مطلب نکاتی کاربردی در مورد استفاده از روتاری‌های NiTi با چرخش کامل مطرح می‌شود هرچند که برخی نکات آن می‌تواند برای سیستم‌های Reciprocating و انواعی مثل ژیروماتیک هم قابل تعمیم باشد.
-
فایل‌های چرخشی تاثیری بر موفقیت یا شکست درمان شما ندارند. در درمان کانال ریشه (اندو) در صورتی که اصول درمان را رعایت نکنید هیچ وسیله‌ای منجر به موفقیت نمی‌شود. به بیان ساده فایل روتاری برای شما اندو نمی‌کند و کماکان رعایت اصول درمان، دانش و مهارت شماست که فاکتور موفقیت درمان شماست.
قدم اول در شروع استفاده از فایل‌های روتاری این است که از کاربرد فایل‌های روتاری نترسید! مطمئن باشید که این وسایل سرعت و کیفیت درمان «اصولی و صحیح» شما را افزایش می‌دهند و موجب کاهش خطاهای حین کار می‌شوند. بنابراین کاربرد آن‌ها در دندانپزشکی معاصر توصیه می‌شود.
برای شروع استفاده از یک سیستم روتاری، ابتدا بر روی دندان کشیده شده تمرین کنید.
انتخاب سیستم روتاری سلیقه‌ای و شخصی است. مسائل اقتصادی هم عامل تعیین کننده‌ای است. اما برای شروع استفاده از روتاری‌ها، نظر شخصی نگارنده این است که از سیستم‌های با تعداد فایل کمتر و کاربرد ساده‌تر (مثلProTaper، BioRace یاRevoS) استفاده کنید. بعد از اینکه بیشتر بر رابطه سرعت، تیپر و تورک مسلط شدید می‌توانید از سیستم‌های با تعداد فایل بیشتر به راحتی استفاده کنید.
موتورهایی که کنترل تورک و قابلیت چرخش معکوس خودکار دارند، کار شما را راحت می‌کنند. صدای کمی دارند و بیماران را کمتر مضطرب می‌کنند. ولی تجربه و مهارت شما می‌تواند در ایرموتور معمولی هم همین مزایا را ایجاد کند. (دستگاه هوشمند روتاری)
با مشخصات هر سیستم روتاری آشنا شوید و طبق دستورالعمل ارائه شده به وسیله کارخانه وسیله را استفاده کنید ولی در نظر داشته باشید الزاما تمام دستورالعمل‌های کارخانه براساس مطالعات مبتنی برشواهد نیست؛ بنابراین از تجربه و دانش همکارانی که از سیستم مورد نظر شما استفاده می‌کنند بهره بگیرید.
اکثریت فایل‌های روتاری به روش کراون‌داون استفاده می‌شوند. آنهایی هم که به روش‌های دیگر مثل استپ‌بک استفاده می‌شوند در صورتی که آماده سازی کرونالی، قبل از کاربرد روتاری صورت گیرد عمر بیشتری می‌کنند و خطاهای کمتری ممکن است پیش بیاید.
تقریبا همه فایل‌های روتاری را باید در کانال‌های با مسیر باز وارد کرد. بنابراین اگر نتوانید مثلا یک فایل شماره ده یا پانزده را به طول کارکرد برسانید نمی‌توانید از فایل چرخشی در آن طول استفاده کنید.
از لوبریکنت‌ها استفاده کنید. درمورد نوع لوبریکنت مورد استفاده با فایل‌های روتاری و تاثیر آن بر تورک وسیله نظریات متناقضی وجود دارد ولی در کل شکی وجود ندارد که هنگام کاربرد روتاری کانال هرگز نباید خشک باشد.
حساب تعداد دفعات استفاده از فایل‌های روتاری را داشته باشید تا در دفعات توصیه شده از این فایل‌ها استفاده کنید. ضمنا به خاطر داشته باشید در کانال‌های کرودار و باریک عمر وسایل روتاری کمتر است.
. پیش از استفاده از هر فایل وضعیت آن را بازبینی کنید. می‌توانید این کار را بر عهده دستیارتان بگذارید تا بعد از هر بار استفاده از فایل‌های روتاری آن‌ها را از نظر تغییر شکل، باز شدن پیچ‌ها و کوتاه‌تر شدن نوک فایل بررسی کند و در صورت لزوم از چرخه استفاده خارج نماید. دستیارتان را برای بی‌دقتی یا صرفه جویی بی‌موردش در این مورد مواخذه کنید! توجه داشته باشید خساست در این مورد برایتان گران تمام می‌شود!
فایل‌های روتاری حتی وقتی نو باشند ممکن است به دلایل مختلف در کانال جدا شوند (به جای اصطلاح شکستن فایل از اصطلاح جدا شدن استفاده می‌شود که بار دراماتیک کمتری برای دندان‌پزشک و بیمار دارد!)
تقریبا در اکثر فایل‌های روتاری فشار وارد در جهت آپیکالی باید کم باشد (مثلا به اندازه نگه داشتن نوک یک مداد تیز روی کاغذ). در بعضی سیستم‌ها مانند Race نیروی بیشتری هم قابل اعمال است. به طور کلی نیروی آپیکالی موجب شکستن وسیله می‌شود.
برای شروع یک درمان اندو همیشه به گرافی اولیه نیاز داریم ولی در کاربرد روتاری‌ها تفسیر گرافی باید دقیق‌تر باشد. به کرو‌های یک سوم آپیکال و رابطه کانال‌ها با هم توجه ویژه داشته باشید.
. دربرخی کشور‌ها مثل انگلیس روتاری‌ها بیشتر یکبارمصرف استفاده می‌شوند. بالطبع در کشور ما این امر صرفه اقتصادی ندارد. ولی با کاربرد ترکیبی ابزار‌های چرخشی دیگر مثل گیتس، فایل‌های دستی هدستروم و آماده سازی اولیه کانال با ابزار‌های دستی می‌توانید عمر فایل‌هایتان را چندین برابر کنید و استفاده از آن‌ها را از نظر اقتصادی مقرون به صرفه کنید.
بعد از خارج کردن فایل از داخل کانال و قبل از کاربرد مجدد به الگوی تجمع دبری‌ها توجه کنید. در فایل‌های با تیپر یکنواخت (اکثریت سیستم‌ها غیر از چند مورد مثل ProTaper، BioRace که تیپر متفاوت در طول فایل دارند) دبری‌ها باید در آپیکال و کرونال باشند. اگر دبری‌ها در ناحیه میانی فایل باشند فایل با تیپر نادرست انتخاب کرده‌اید.
بعد از هربار خاج کردن فایل از داخل کانال دبری‌ها را با گاز مرطوب تمیز کنید. این کار قدرت برداشت دبری را بیشتر و احتمال جداشدن وسیله داخل کانال را کمتر می‌کند.
فایل‌ها را بعد از هر نوبت استفاده حتما استریل کنید. اتوکلاو و چرخه‌های فور در این مقیاس ضرری برای فایل‌های شما ندارد ولی از نگهداری طولانی مدت فایل‌هایتان درون هیپوکلریت سدیم و محلول‌های ضدعفونی کننده خودداری کنید.
درصورتی که فایلی در کانال شکست، بر خودتان مسلط باشید! قبل از دست زدن به هرکاری یک گرافی تهیه کنید. محل جدا شدن فایل هر قدر کرونالیتر باشد، مشکلات شما کمتر است. در صورتی که بتوانید با یک فایل کوچک از کنار وسیله جداشده عبور کنید و مسیر کانال دوباره باز شود، کمترین احتمال شکست درمان وجود دارد.
تلاش برای عبور از کنار وسیله شکسته می‌تواند به خطاهای بزرگ‌تر مثل لج و پرفوراسیون بیانجامد. بنابراین قبل از اینکه مشکلات را بیشتر کنید بیمار را به اندودونتیست که اختصاصا برای این امور آموزش دیده است ارجاع دهید. حتما نامه ارجاع و گرافی را هم بفرستید. به بیمار توضیحات ضمنی بدهید اما توضیح دقیق در مورد پروگنوز و اثر حادثه بر درمان را به اندودونتیست واگذار کنید و به همکار خود در دفاع از درمان اصولی و اعتبار کاری خودتان اعتماد کنید.
دکتر علی مرسلی
