تغییر رنگ دندان ها بعد از عصب کشی

بعد از درمان ریشه (عصب‌کشی)، گاهی تغییر رنگ در دندان‌ها مشاهده می‌شود. به علاوه در دندان‌های ضربه دیده هم بعد از ضربه و هم بعد از درمان ریشه، کماکان یرگی دندان ممکن است باقی بماند و حتی با وجود درمان تغییر نکند.

به‌طور کلی بعد از درمان ریشه تا درجات کمی ممکن است دندان‌ها تیره‌تر شوند؛ اما گاهی به دلیل عصب‌کشی یا ترمیم دچار مشکل، تغییر رنگ چشمگیر ممکن است در دندان دیده شود. این تغییر رنگ‌ها که منشأ آن‌ها از داخل دندان می‌باشد، با روش‌های سفید کردن داخل دندانی در بیشتر موارد درمان می‌شوند. منشأ بیشتر تغییررنگ‌های داخلی که بعد از پوسیدگی منجر به مرگ عصب، عصب‌کشی یا ضربه به دندان‌ها روی می‌دهد، به خاطر پیگمان‌ها (رنگدانه‌های) خونی است که در داخل پالپ دندان قبلاً جریان داشته است. در دندان‌های عصب‌کشی شده، ماده‌ای که برای پرکردن داخل ریشه استفاده می‌شود هم ممکن است که عامل تغییر رنگ باشد.

علت‌های زیادی برای تغییر رنگ دندان‌ها وجود دارند. برخی بیماری‌ها، نقایص تکاملی و دارو‌ها در مراحل مختلف رشد ممکن است باعث تغییر رنگ دندان شوند.

در صورتی که روش‌های سفید کردن دندان (بلیچینگ) برای زدودن تیرگی این دندان‌ها جواب ندهد، بالاجبار از روش‌های پرکردن (ترمیم) یا روکش دندان استفاده می‌شود. سفید کردن البته روش محافظه‌کارانه‌تری است. چون در ترمیم سطح دندان (ونیر) دندان یا روکش دندان، نسج سالم دندان به هر حال دستکاری می‌شود. سفید کردن حتی از درمان‌هایی مانند لامینیت که نسج حداقلی در آن‌ها برداشته می‌شود، محافظه‌کارانه‌تر می‌باشد. البته روش‌های سفید کردن داخلی، فقط برای دندان‌هایی که قبلاً عصب‌کشی شده‌اند یا قرار است عصب‌کشی شوند، به عنوان درمان در نظر گرفته می‌شود؛ یعنی این روش فقط برای دندان‌های غیرزنده قابل انجام است. به علاوه سفید کردن تک دندان‌ها، نتیجه قطعی صد درصد ندارد. معلوم نیست میزانی که قرار است تغییر رنگ برگردد یا سفید شود، چه قدر خواهد بود. رضایت فردی که برای رفع تغییر رنگ‌دندانش مراجعه کرده است جذب خواهد شد یا نه. ولی با همهٔ این تفاسیر اگر این روش به درستی انتخاب شده باشد، روش بسیار مؤثر و کارآمدی است. مزیت بزرگ سفید کردن داخلی دندان نسبت به روکش، لامینیت یا ونیر این است که دیگر نیازی به یکسان‌سازی و ایجاد تطابق رنگ با دندان‌های اطراف ندارد. در حالی که ایجاد تطابق رنگی که عیناً مشابه دندان‌های مجاور باشد، با استفاده از لامینیت، ونیر یا روکش‌های تک دندان، بسیار کار دشوار و وقت گیری است و ممکن است همیشه کاملاً با موفقیت همراه نباشد. سفید کردن دندان غیرزنده برخلاف درمان‌های ترمیمی، کاری کم‌تهاجمی است و آسیب احتمالی چندانی ندارد و مانند روکش، فرآیند غیرقابل برگشتی نیست.

در روش سفید کردن داخل کانالی دندان، حفره کف اتاقک پالپ با یک ماده عایق پر می‌شود. بعد یک مادهٔ اکسیدان که اغلب ترکیبات پراکسایدهیدروژن است یا آن‌را آزاد می‌کند، داخل حفره قرار می‌گیرد و پانسمان می‌شود. این فرآینده گاهی نیاز است چند بار تکرار شود تا به نتیجه مطلوب دلخواه برسیم. دندانپزشکان مایل‌اند حتی به رنگ روشن‌تر از دندان‌های مجاور با روش سفید کردن برسند تا بعد‌ها در فرآیندهای ترمیمی، رنگ دندان مات نشود.

سفید کردن کلی دندان‌ها که باهدف زیبایی انجام می‌شود، روشی متفاوت نسبت به سفید کردن تک دندان برای دندان غیرزنده است. این روش برای دندان‌های زنده و در فک بالا و پایین معمولاً برای شش دندان قدامی صورت می‌گیرد که به‌طور موقت امکان حساس شدن دندان‌ها در اثر آن وجود دارد. این روش بیشتر یک فرآیند زیباسازی است تا درمان دندانپزشکی و به دو روش کلی انجام درمان در مطب یا انجام در منزل و در بعضی موارد ترکیب این دو، انجام می‌شود. امروزه البته سفید کردن بیش‌ازحد دندان (آنچه سفید یخی نامیده می‌شود!) در میان برخی از افراد طرفدار پیداکرده است که البته ازنظر منظر زیبایی طبیعی جای بحث دارد و با توجه به اینکه زمان بیشتری برای رسیدن به آن صرف شده و احتمال حساسیت دندان‌ها و آسیب وجود دارد، چندان توصیه نمی‌شود!

دکتر علی مرسلی