خانمی که تصمیم به بارداری میگیره باید حتما قبل از شروع دوره بارداریش از سلامت دندانها ولثه هاش کاملا مطمئن بشه. همینطور باید مطمئن بشه که میتونه بهداشت دهانش رو در طول دوره بارداری بخوبی حفظ کنه. به چند دلیل:

1. در طول دوره بارداری ترشح هورمونهای زنانه یعنی استروژن و پروژسترون در بدن بالا میره. علتش هم اینه که بدن مادر بتونه آمادگی لازم رو برای پذیرش و پرورش جنین پیدا کنه. ولی مسئله ای که وجود داره اینه که افزایش مقداراین هورمونها در خون مادر باعث حساستر شدن لثه ها و امکان تورم و خونریزی اونها میشه. حالا اگر از قبل لثه ها بهر دلیل دچار بیماری باشن این حالت در دوره حاملگی تشدید میشه. حتی ممکنه حساسیت لثه ها انقدر زیاد بشه که مادر نتونه حتی دندوناشو براحتی مسواک کنه. اونایی که به بهداشت دهانشون اهمیت نمیدن از این هم بدتر سرشون میاد: لق شدن و از دست رفتن دندونا. چون نمیشه بخوبی دندونا رو تمیز کرد بیماری لثه امکان پیشرفت پیدا میکنه و با حمله به استخوانهای نگهدارنده دندان و از بین بردن اونا ، شرایط رو برای لقی و افتادن دندان آماده میکنه.
2. اصولا در دوره حاملگی ممکنه اتفاقاتی بیفته که سلامت دندونا رو به خطر بندازه. مثلا همین تهوع معروف ماههای اول. ممکنه حتی نشه مسواک رو تو دهن برد. یا بیحالی و ضعف که بعضی ها شاید اصلا نای مسواک زدنو نداشته باشن. یا ترش کردن که باعث برگشت اسید معده به دهان و تخریب مینای دندونا در دراز مدت میشه.
3. ویار مادر هم عامل خیلی مهمیه. میل به خوردن هله هوله باعث میشه تا میکروبهایی که روی دندونا چسبیده اند مواد اولیه بیشتر و تازه تری گیرشون بیاد. مخصوصا اگه ” مادر بعد از این “ ما عادت به تمیز کردن فوری دندوناش پیدا نکرده باشه.

   توضیح: می دونیم که علت ایجاد پوسیدگی میکروبهایی هستن که در یک ورقه بسیار نازک و نامرئی ژلاتینی بنام ”پلاک میکروبی“ روی دندونا می چسبن و نصیبی که از سفره ما گیرشون میاد رو به اسید تبدیل و دفع میکنن. این اسید روی مینای دندونا میشینه و کلسیم مینا رو از اون میگیره و توی مینای بدون کلسیم که دیگه نرم شده و مثل اولش محکم نیست یه حفره کوچک ایجاد میکنه. با زیاد شدن تعداد و فعالیت میکروبها، این حفره کم کم بزرگ و بزرگتر میشه و همون چیزی میشه که همه ما بعنوان پوسیدگی می بینیم و می شناسیم. در این باره بعدا به امید خدا یک مبحث مفصل اختصاص خواهیم داد.

4. غیر از ویار، ممکنه مادر یا اطرافیان بخوان اونو با غذاهای مقوی تقویت کنن. منطق”مادر قوی، بچه قوی“ در اینجا باعث بر هم خوردن نظم غذایی مادر میشه. غذاهای پرانرژی چه شیرین باشن و چه نه ،میتونن یک بهشت واقعی برای میکروبهای پوسیدگی زا فراهم کنن.
5. اگر قبل از حاملگی پوسیدگی وجود داشته باشه حتما قبل از شروع بارداری باید ترمیم بشه؛به ده دلیل:
   1. دندانپزشک فارغ از محدودیتهای دوره حاملگی میتونه اینکارو خیلی راحتتر انجام بده؛
   2. جلوی پیشرفت پوسیدگی و وخیمتر شدن اوضاع گرفته میشه؛
   3. دندونهایی که بخوبی پر شده اند نقش مهمی درایجاد و حفظ سلامت لثه ها بازی میکنند؛
   4. مسواک زدن و تمیز کردن دندونهایی که حفره های پوسیدگی شون بخوبی و مثل اول ترمیم و باز سازی شده خیلی راحتتر و سریعتر انجام میشه؛
   5. غذایی که مادر میخوره به میکروبهای داخل حفره های پوسیدگی آلوده نمیشه و اونها رو تو سراسر دهانش تا معده اش پخش نمیکنه؛
   6. مادر میتونه غذاشو با دندونای بدون مشکل راحتتر بجوه و کمتر در معرض سوء هاضمه قرار بگیره؛
   7. از دردهای شدید دندان که مخصوصا در سه ماهه سوم برای جنین میتونن خطر آفرین باشن پیشگیری بشه؛
   8. از اینکه هی مجبور باشه برای تسکین درد از مسکن و آنتی بیوتیک که همچین بدون عوارض هم نیستن استفاده کنه خلاص بشه؛
   9. وقت و هزینه کمتری بپردازه؛
   10. اینکه اصولا خیالش راحت باشه.

یک برنامه عملی برای آماده سازی دهان و دندان پیش از بارداری مراحل زیر را قدم به قدم دنبال کنید:

1. یک دندانپزشک خوب پیدا کنید:

   این مرحله بسیار مهمه. اگه از قبل کسی رو سراغ دارین، که هیچ؛البته بشرطی که خودتون دقیقا بیمارش بوده باشید و خصوصیات حرفه ای و اخلاقیشو دیده و پسندیده باشید. در غیر اینصورت، معمولا با پرس و جو از اطرافیان میتونین یک یا چند نفر قابل اعتماد پیدا کنید.

2. یک مسواک خوب بخرید:

   باید مسواکتون جوری باشه که کار کردن باهاش ساده و حتی لذت بخش باشه. روی قیمت مسواک زیاد حساس نباشید. کیفیتش مهمه. اینم چند راهنمایی:

   1. به هیچ وجه مسواک ایرانی نخرید. نوک موهای مسواکهای ایرانی ایراد فنی داره.
   2. اگه پولشو دارید مسواک برقی بخرید. برای مواقع بی حوصلگی خیلی بدرد میخوره. راستش بنظر من این باید انتخاب اول باشه. شاید اولش بنظر خیلی گرون بیاد؛ ولی اگه توجه داشته باشید که قیمت یک مسواک برقی خوب (حدود هشتاد هزار تومن) تقریبا معادل هزینه ترمیم یک یا دو دندان تو خیلی از مطبهای متوسط به بالاست، یا معادل هزینه یه روکش، یا قیمت یه دی وی دی رایتر معمولی، می بینید که همچین گرون هم نیست. تو ذهنتون یه مرور بکنید ببینید تا حالا چتد تا خرج هشتاد هزاری بیخود کرده اید، اینم بذارید روش! ولی از شوخی گذشته، مسواکهای جدیدی که محصول مشترک BRAUN و Oral-B است یه انقلاب واقعی ایجاد کرده. برای اولین بار در تاریخ، نتایج تحقیقات صرفا علمی- و نه تجارتی- نشون داده که کاربرد این مسواکها بدلیل طراحی و اجرای دقیق تلفیقی از سه نوع حرکت در سه بعد، برداشت پلاک میکروبی رو از روی دندونا بسیار بهتر از بهترین مسواکهای دستی حتی با موثرترین روشهای مسواک زدن انجام میده. ضمن اینکه کاربردش انقدر راحته که حتی افراد کم توان یا عقب مونده های ذهنی هم میتونن با کمی تلاش به همون خوبی من و شما ازش استفاده کنن. ونکته آخر اینکه دوام زیادی هم داره و فقط باید هر چند وقت یکبار هد شو عوض کنید
   3. انتخاب بعدی که پیشنهاد میکنم مسواکهای نسل جدید Oral-B با نام CrossAction هستند. باحتمال زیادشما هم این مسواکهای شیک و جادویی رو دیده یا استفاده کرده اید .موهای متقاطع این مسواکها طوری قرار گرفته اند که شما هر جور که مسواک بزنید، حداقل یک ردیف از موهای مسواک بطور موثر روی سطح دندونا قرارمیگیره و پاکشون میکنه

      در هر صورت اینو همیشه بیاد داشته باشید که در آینده وضعیتتون طوریه که باید خیلی بیشتر و بهتر از حالت عادی دندوناتونو تمیز کنید؛ و مسلما ابزار بهتر میتونه کار شما رو خیلی راحتتر کنه.

   4. بعضیا فکر میکنن آلمانی یا امریکایی یا سوئیسی بودن مسواک دلیل خوبی برای برتری کیفیت اونه. یا مثلا میرن داروخانه میپرسن مسواک خوب چیه. بنظر من اینجور قضاوت کردن کمی ساده لوحانه است. بهترین کار اینه که دندانپزشکتون با در نظر گرفتن وضعیت دندونا و لثه ها براتون مسواکی با اندازه و درجه نرمی مناسب تجویز کنه./li>
   5. با این عقیده غلط هرجا که برخوردید مبارزه کنید: اینکه مسواک هر چه زبر تر باشه بهتره. حتی بعضیا اصرار دارن که موقع مسواک زدن حتما باید لثه هاشون خون بیاد تا این"خون کثیف!" از لثه شون بیرون بره و لثه پاک بشه. این عقیده خیلی خیلی مضر و مخربه. مسواک زبر باعث میشه تا مینای دندون که در قسمت طوق لثه بسیار نازکه رفته رفته ساییده بشه و عاج زیرش در معرض پوسیدگی و بلاهای دیگه قرار بگیره. لثه رو هم زخم و زیلی و داغون کنه
3. به دندانپزشک مراجعه کنید:

   دندانپزشک سه تا کار باید براتون انجام بده: تشخیص ، آموزش ، درمان.

تشخیص:

اولین کاری که باید انجام بشه اینه که تمام اطلاعات اولیه در مورد وضعیت دندونا و همینطور سلامت عمومی شما بدقت ثبت بشه. اینکه چند تا دندون دارید ؛ چندتاشون سالمن ؛ چندتاشون احتیاج به چه درمانهای دندانپزشکی دارن ؛ و همینطور وضعیت لثه ها که آیا سالمن یا باید با درمانهای دندانپزشک سلامتشونو بدست بیارن؟ برای این منظور اول باید دندانپزشک براتون یه O.P.G تجویز کنه. این عکس رادیوگرافی رو باید حتما خارج از مطب و تو کلینیک رادیولوژی بگیرید. موقع انجام O.P.G دقت کنید هیچ جسم فلزی رو سر و گردنتون نباشه مثل گوشواره گردنبند سنجاق سر و از این قبیل. چون سایه اینها تو عکس میفته و ممکنه بعضی از جاهای مهم رو بپوشونه. غیر از این برای تشخیص پوسیدگی های احتمالی بین دندونا دندانپزشکتون باید با دستگاه رادیو گرافی که تو مطبش داره دو تا عکس بایت وینگ Bite Wing از دندونای عقبی هر دو سمت شما بگیره. اگر لازم بود بسته به شرایط ممکنه لازم باشه تا از رادیوگرافی پری اپیکال Peri Apical یا اکلوزال Occlusal برای مراحل تشخیصی یا درمانی دیگه استفاده بشه. اگه دندانپزشکتون بتونه براتون یه پرونده کامپیوتری تشکیل بده بهتر و دقیقتره.

موقع تشکیل پرونده شما باید به تمام سوالات بدقت جواب بدین. یکی از مهمترین قسمتها راجع به تاریخچه پزشکی شماست. هر بیماریی که قبلا داشتید یا در حال حاضر دارید رو بگید. این خیلی مهمه. یه سری بیماریها هستن که رو سلامت دهان تاثیر میذارن. یا روی نحوه انجام کار دندانپزشک. یا روی برنامه ای که او براتون در نظر میگیره. یه نکته مهم اینجا هست. کار دندانپزشک شما از کاری که پزشکان دیگه تون انجام میدن جدا نیست.اگه تحت نظر پزشکی هستید بگید. حتی اسم و تلفن پزشکتونو آماده داشته باشید تا هر وقت لازم بود دندانپزشکتون باهاش مشورت کنه. پزشک خانواده ، متخصص قلب و عروق، متخصص زنان و متخصص اعصاب جزء این گروه هستند. هماهنگی بین اینها میتونه خیلی از مشکلات آینده شما رو با راحتی بیشتری برطرف کنه

اگه به دارو یا ماده یا غذای خاصی حساسیت دارید اینم حتما بگید.

آموزش:

از دندانپزشکتون بخواهید تا براتون مسواک نخ دندان و خمیر دندان مناسب تجویز کنه و نحوه استفاده صحیح از اونا رو بهتون یاد بده. این هم خیلی مهمه. بسیاری از ماها فکر میکنیم تو این مسائل مشکلی نداریم و خبره ایم یا اینکه اهمیت قضیه رو دست کم میگیریم. ولی تعجب نمیکنید اگه بهتون بگم خیلی از ماها با اینکه زیاد مسواک میزنیم ،حتی بلد نیستیم مسواک رو باید چه جوری دست بگیریم؟!
گذشته از این موضوع اکثر ماها توی تمیز کردن یک یا چند منطقه از محیط دهانمون ضعف داریم. مثلا:

1. پشت دندانهای جلویی
2. پشت آخرین دندونا
3. لابلای دندونا
4. سطح جونده دندونا
5. قسمتهای مجاور زبان
6. قسمتهای مجاور گونه
7. سطح زبان
8. زیر بریجهاو ....

دندانپزشک شما میتونه یک روش مناسب برای تمیز کردن تمام قسمتهای دندوناتون در نظر بگیره و بشما یاد بده. این چیزیه که شما باید بتدریج و با تمرین توش مهارت پیدا کنید. کاری نداشته باشید که قبلا چه جوری اینکار رو انجام می دادید. نکات رو بدقت دنبال کنید و اشکالاتتونو بدقت بپرسید. هیچ نکته ای رو ندونسته ازش نگذرید.
دندانپزشک شما موادی بصورت قرص یا مایع در اختیار داره که میتونن جاهایی از دندونا که خوب تمیز نشدن رو آشکار کنن.در جلسات آموزش ،مثل کلاسی که توش درس جواب میدید ، دندوناتونو خوب و مطابق اصول تمیز می کنید. بعد که مطمئن شدید جایی از قلم نیفتاده دکترتون دندوناتونو با این مواد آغشته میکنه. یا مایعو رو دندونا میماله و یا قرصی بهتون میده که اونو میجوید و دندوناتون رنگ رو به خودشون میگیرن. جاهایی که خوب تمیز نشدن، بسته به ماده مورد استفاده برنگ قرمز بنفش صورتی یا سرمه ای در میان. بعد تو آینه اونا رو میبینید و روش مسواک زدنتونو طوری اصلاح می کنید که اون نقاط بهتر تمیز بشن. همینطور ادامه میدید تا وقتی که مطمئن بشید هیچ جایی از قلم نمی افته.
تمرینات رو جدی بگیرید. برای تقویت انگیزه دائم به این قضیه فکر کنید که بهبود وضعیت بهداشتی تا چه حد میتونه هزینه های آینده دندوناتونو کاهش بده و علاوه بر راحتی بیشتر چقدر میتونید این مبلغ رو صرف هزینه های دلخواهتون بکنید.

نکته مهم: خیلی ها انتظار دارن که با رعایت بهداشت دیگه هیچ پوسیدگی سراغ دندوناشون نیاد. این درست نیست؛ و دقیقا مثل اینه که انتظار داشته باشیم چون ورزش میکنیم پس نباید مریض بشیم. بلکه رعایت کامل بهداشت فقط و تاکید میکنم فقط باعث میشه تا میزان وقوع و سرعت پیشرفت پوسیدگی کاهش پیدا کنه.

در انتهای درمان باید هیچیک از مشکلات زیر رو نداشته باشید:

1. درد هنگام جویدن غذا ،خوردن شیرینی، مایعات سرد، مایعات گرم
2. گیر کردن غذا لای دندانها
3. درد و خونریزی هنگام مسواک زدن
4. قرمزی تورم و خونریزی از لثه ها
5. احساس بوی عفونت در دهان مخصوصا هنگام صبح
6. هر گونه جرم روی دندانها یا زیر لثه
7. هر گونه عفونت مزمن ناشی از درمانهای غلط قبلی

در ابتدا دکترتون یک جرمگیری و بروساژ کامل براتون انجام میده. بروساژ یعنی برس کشیدن؛ و منظور اینه که بعد از برداشتن جرمها دکترتون با یک خمیر مخصوص که کمی قویتر از خمیر دندونای معمولیه بوسیله یک برس گرد که رو دستگاهش سوار میکنه و میچرخه تمام سطح دندونا رو از خرده های جرم و رنگهایی که رو دندان نشستن پاک میکنه. بعد از این مرحله دندوناتون جلا میگیره و سطحش صاف و صیقلی میشه. آموزش بهداشت بعد از این مرحله باید شروع بشه. اگه همه این مراحلی که توضیح دادم بخوبی انجام بشن آمادگی لازم رو برای غلبه بر مشکلات دهان و دندان در دوره بارداری پیدا میکنید.

برای یک خانم باردار سه نکته دندانپزشکی بسیار مهم وجود داره:

1. اینکه در طول حاملگی دچار وضعیت اورژانس دندانپزشکی نشه.
2. اینکه در این مدت دچار بیماری لثه نشه
3. اینکه در سه ماهه آخر نیاز به هیچ درمان دندانپزشکی پیدا نکنه.

اگر پیش از بارداری برنامه بهداشتی رو کاملا اجرا کرده باشید که هیچ ، وگرنه در اولین فرصت پس از آگاهی از بارداری تون به دندانپزشک مراجعه کنید. باید حتما یک برنامه معاینه کامل و ثبت جزئیات و همینطور یک جرمگیری و بروساژ کامل براتون انجام بشه. تمام درمانهای انتخابی ( درمانهایی که اورژانسی نیستن و میشه اونا رو تا موقع مناسب به تاخیر انداخت) بسته به تشخیص دندانپزشک به سه ماهه دوم و یا پس از تولد نوزاد موکول میشن./p>

ژنژیویت حاملگی Pregnancy Gingivitis

برای یک خانم باردار احتمال زیادی وجود داره که دچار ژنژیویت حاملگی بشه. ژنژیویت یعنی التهاب لثه. علائمش اینها هستند : قرمزی ، تورم ، دردناکی و خونریزی لثه. البته ممکنه فقط یک یا چند تا از این علائم وجود داشته باشن ، و نه همه اونا. علت اولیه این حالت افزایش هورمونهای زنانه یعنی استروژن وپروژسترون در خونه که وظیفه ایجاد شرایط پذیرش و پرورش جنین رو بر عهده دارن. اگر روی دندونا پلاک میکروبی ( مخلوطی بیرنگ و چسبنده از باکتریها و خرده ریز های غذایی) باقی بمونه و تمیز نشه ، و یا از قبل روی دندونا جرم بسته باشه و برداشته نشده باشه ، این التهاب شدید تر بروز میکنه. اگر از قبل از حاملگی ژنژیویت داشته باشید به احتمال قوی ژنژیویت شما وخیمتر خواهد شد. اگر این حالت درمان نشه ، میتونه منجر به از دست رفتن استخوان اطراف دندونا بشه. ژنژیویت حاملگی معمولا از ماه دوم یا سوم شروع به بروز میکنه و در ماه هشتم به حداکثر شدت میرسه.

تومور حاملگی Pregnancy Tumor

خانمهای باردار همچنین در معرض خطر ابتلا به تومور حاملگی هستند. تومور حاملگی یک توده خوش خیمه که از لثه متورم بیرون میزنه. بطور طبیعی این حالت نیاز به درمان نداره ، و پس از اتمام بارداری خودبخود از بین میره. ولی اگر وجود اون در عمل غذا خوردن یا بهداشت دهان تداخل داشته باشه برداشتنش با یک جراحی کوچولو ضروری خواهد بود. تحقیقات سالهای اخیر احتمال ارتباط بین تومور حاملگی رو با تولد نوزادان نارس یا کم وزن مطرح کرده اند. اگر وضعیت لثه بسمت عفونی شدن پیش بره و درمان نشه ، عفونت میتونه تا جایی پیشرفت کنه که میکروبها وارد خون بشن و از این طریق به رحم برسن و باعث سنتز موادی بشن که تولد زود هنگام بچه رو سبب بشن.

برای پرهیز از ابتلا به این مشکلات توصیه میکنم:

1. وقت و دقت بیشتری برای استفاده درست از مسواک و نخ دندان صرف کنید. باید مطمئن بشید که میتونید پلاک روی دندوناتونو بطور کامل و موثر بردارید. حتما باید از دندانپزشکتون کمک بگیرید.
2. باید یک جرمگیری و بروساژ کامل در سه ماهه اول و یک بروساژ کامل در اواخر سه ماهه دوم توسط دندانپزشک انجام بشه.
3. از یک رژیم غذایی متعادل و کامل که حاوی حداقل مواد شیرین و حداکثر ویتامینها و مواد معدنی بخصوص ویتامین B12 و C و آهن ، کلسیم و فسفر هست استفاده کنید.
4. سیگاریها باید حتما تا پایان دوره بارداری دندون رو جیگر بذارن و سیگار نکشن.

تهوع و قی صبحگاهی یا Morning Sickness

برگشت اسید معده بر اثر تهوع و استفراغ برای سلامت دندونا خیلی خیلی مضره.با هر بار تهوع ، محیط دهان اسیدی میشه و مینای دندونا در مقابل این اسید خورده میشه. این قضیه در دراز مدت باعث حساسیت دندونا ، افزایش احتمال پوسیدگی ، ساییده شدن ناحیه طوق دندونا و تحلیل رفتن قسمت پشتی دندونای جلوی فک بالا خواهد شد. پس باید راهی برای مقابله با این مشکل پیدا کنیم. بعضی ها فکر میکنن در اینجور موارد باید بلافاصله دندونا رو مسواک کرد. این کار خیلی خیلی نادرستیه؛ و باعث میشه تا سطح مینا که بخاطر اسید استحکامشو از دست داده با حرکت مسواک خراشیده و آسیب پذیر تر بشه. راه درست اینه که اول اسید رو با یک مایع قلیایی خنثی کنیم . یک قاشق چایخوری جوش شیرین تو یه لیوان آب بهترین ماده است. با این دهان شویه خانگی دهان رو کاملا شستشو بدید. با زبونتون روی همه دندونا رو بمالید و سی ثانیه صبرکنید. بعد مایع رو بیرون بریزید. اگه تصادفا یه کمی خورده شد هیچ اشکالی نداره. دو سه بار این سی ثانیه شستشو رو تکرار کنید ، و بعد با خیال راحت با یه مسواک نرم دندوناتونو تمیز کنید.