درست وقتی‌که وارد دوران بزرگ‌سالی می‌شوید، حضور دندان عقل شما در انتهای دهانتان ملموس می‌شود. دندان عقل یا به‌طور رسمی سومین دندان‌های آسیا آخرین دسته از دندان‌ها هستند که معمولا در بین سن‌های ۱۷ تا ۲۵ سالگی یا در سن معروف در «سن عقل» درمی‌آیند. برای بعضی‌ها این دندان‌های عقل به‌خوبی درمی‌آیند؛ اما برای بسیاری از افراد دندان‌های عقل به‌خوبی درنمی‌آیند و فرد را مستعد مشکلاتی می‌کند که به همین دلیل برای حفظ سلامتی دندان خود باید آن‌ها را کشید. تخمین زده می‌شود که ۹۵ درصد آمریکایی‌های ۱۸ ساله دندان‌های عقل دارند و تنها در میان درصد کمی از آن‌ها این دندان‌ها به‌خوبی درآمده‌اند و کارکرد عادی دارند. بنابراین، اگر دندان عقل حقیقتا یک دندان بی‌فایده در دهان میلیون‌ها نفر است، پس چرا ما دندان عقل داریم؟ یکی از نظریه‌ها این است که انسان‌های اولیه به یک ردیف اضافی از دندان‌ها نیاز داشتند تا غذاهای سفت‌وسخت و نپخته‌ای همچون ریشه‌ها، مغز‌ها و گوشت‌ها را بجوند. اگرچه موضوع عجیبی به نظر می‌رسد، اما بعضی از افرادی که امروزه به دنیا می‌آیند دندان عقل نخواهند داشت. در واقع در طول ۲۰۰۰۰ سال اندازه فک و صورت ما کوچک‌شده است.
مشکل ما با دندان عقل
آناتومی دلیل اصلی اکثر مشکلات ما با دندان‌های عقل است. یا فک‌های ما بسیار کوچک هستند یا دندان‌های ما برای فک‌ها خیلی بزرگ هستند. احتمالا طبیعت طوری برنامه‌ریزی کرده است که دندان‌های آسیای سومی در اواخر دوره نوجوانی یا دهه بیستم دربیایند، چون در این دوره از زندگی فک جای کافی برای گروه دیگری از دندان‌های آسیا را دارد؛ اما امروزه دندان‌های عقل غالبا با برنامه طبیعت جور درنمی‌آیند. به دلیل کمبود فضا در دهان دندان‌های آسیا کج رشد می‌کنند، به‌طور ناقص از لثه‌ها بیرون می‌آیند (معروف به دندان عقل نهفته ناقص) یا در لثه‌ها و استخوان آرواره گیر می‌کنند (معروف به دندان عقل نهفته کامل). دندان‌های عقل نهفته ناقص به‌شدت آلوده به باکتری‌هایی می‌شوند که با عفونت، التهاب، پوسیدگی دندان و بیماری لثه در ارتباط هستند. ازآنجایی‌که این دندان‌ها در انتهای دهان قرار دارند، امکان تمیز نگه‌داشتن آن‌ها و رهایی از باکتری‌ها سخت است. دندان‌های نهفته کامل نیز ممکن است عفونی شود و جایگاه دیگر دندان‌های آسیا را دچار اختلال کند. این عواقب می‌توانند به بیرون از دهان انتقال پیدا کنند و باعث دیگر مشکلات بهداشتی شوند. حتی اگر دندان‌های عقل به‌طور کامل از لثه‌ها بیرون آیند، هنوز این امکان وجود دارد که برای سلامت دهان فرد مشکلاتی به وجود آید. دلیل اصلی مشکلات ناشی از دندان‌های عقل جا یا مکانی است که آن‌ها در آن قرار دارند. دندان‌های آسیای سومی آنقدر دور هستند که غذا‌ها به‌آسانی در آن‌ها گیر می‌کنند و درنتیجه در مقایسه با دیگر دندان‌ها بیشتر در معرض جرم، سوراخ‌شدگی و بیماری لثه هستند. بسیاری از افراد نمی‌توانند برای تمیز کردن دندان‌های عقل از مسواک یا نخ دندان استفاده کنند.
در مورد دندان‌های عقل هوشمندانه عمل کنید
توصیه می‌شود که با مشورت دندانپزشک یا یک جراح دهان مشکل دندان عقل خود را حل کنید. اگر دندان عقل شما کامل بیرون آمده و کاربردی است این را باید گفت که کشیدن آن یک نتیجه از پیش تعیین‌شده نیست. برای عدم ابتلا به بیماری لثه توصیه‌های دندانپزشک خود را رعایت کنید. ازآنجایی‌که دندان‌های عقل مستعد مشکلات هستند، همواره باید مراقب بهداشت دهانی خود باشید و به‌طور منظم به مطب دندانپزشک خود مراجعه کنید. اگر دندان‌های عقل شما علائمی از بیماری یا پوسیدگی را نشان دهند، دندانپزشک شما فورا پیشنهاد کشیدن این دندان‌ها را می‌دهد. گزینه درمانی برای دندان‌های عقل نهفته ناقص یا دندان‌های عقل نهفته کامل جراحی است. اگر آن‌ها را نکشید، مجبور هستید که تا آخر عمر خود به‌طور منظم آزمایش‌های مختلفی انجام دهید و سلامتی لثه‌های خود را بررسی کنید. باگذشت زمان مجبور می‌شوید که هزینه‌های بسیاری را صرف آزمایش‌های دندان کنید و به‌نوعی انجام این آزمایش‌ها بخشی از برنامه مراقبت دندانی شما می‌شود.
باوجود تمام این تلاش‌ها، احتمالا در‌‌نهایت به این نتیجه می‌رسید که باید دندان‌های عقل را بکشید. در این مورد باید بدانید که کشیدن دندان‌های عقل یک عمل مرسوم در سرتاسر جهان است. معاینه دندان‌های عقل در طول دوران نوجوانی از اهمیت برخوردار است. دندانپزشک‌ها و جراحان دهان می‌توانند این را تشخیص دهند که آیا این دندان‌ها کاربردی هستند یا احتمالا باعث مشکلاتی برای شما خواهند شد. اگر احتمال بروز مشکلاتی می‌رود، کار عاقلانه این است که دندان‌های عقل خود را پیش از بروز مشکل بکشید. جراحی دندان‌های عقل افراد جوان زیاد پیچیده نیست، چون ریشه‌های این دندان‌ها هنوز به‌طور کامل در لثه‌ها تثبیت نشده‌اند و به‌طورکلی معالجه این افراد آسان‌تر است. انجمن بهداشت عمومی آمریکا نظر متفاوتی دارد. به عقیده این انجمن احتمال مشکل آتی ناشی از دندان‌های عقل دلیل معتبر و موجهی برای کشیدن دندان‌های بدون نشانه بیماری نیست. این انجمن در سال ۲۰۰۸ بیانیه‌ای را صادر کرد که «کشیدن پیشگیرانه» دندان‌های عقل را اساسا غیرضروری می‌داند، چون این عمل پیشگیرانه که بر اساس حدس و گمان احتمالی است باعث هدر رفتن میلیون‌ها دلار می‌شود و مردم را درخطر عوارض جراحی قرار می‌دهد؛ اما کار‌شناسان می‌گویند عبارت «بدون نشانه بیماری» به معنای «عاری از بیماری» نیست. به نظر آن‌ها این امکان وجود دارد که یک فرد احساس درد نکند یا دیگر علائمی نداشته باشد، اما مبتلابه یک بیماری دندانی باشد.
به‌هرحال، تصمیم نهایی در مورد کشیدن یا نکشیدن دندان‌های عقل با شماست. شاید به نظر شما جراحی دندان عقل هزینه‌بر و عذاب‌آور باشد، اما این جراحی ممکن است تنها راه برای بهداشت دهان و دندان شما باشد. باوجوداین، توصیه می‌شود صادقانه در مورد وضعیت دندان‌های عقل خود با دندانپزشک یا جراح دهان خود صحبت کنید تا یک تصمیم درست بگیرید.
