هندپیس و آنگل در یونیت دندان پزشکی

امروزه مشکلات و بیماریهای مربوط به دهان و دندان زیاد است. دندانپزشکی و ترمیم دندان و ریشه آن مستلزم ابزارآلات پزشکی هست که بدون آن ترمیم دندان میسر و انجام شدنی نیست. در گذشته تنها راه خلاصی از دندان درد، کشیدن آن بود. اما پیشرفت علم و فن آوری باعث شد دندانپزشکان تاجایی که ممکن است از کشیدن دندان جلوگیری کنند و به ترمیم آن بپردازند. می دانید برای برداشتن پوسیدگی و پرداخت و پُر کردن دندان، ابتدا قسمت مورد نظرِ دندان، توسط پزشک برداشته یا به اصطلاح خالی می شود و سپس با مواد خاصی آن را پر می کنند، به این طریق از ادامه و شیوع خرابی و پوسیدگی به قسمت های جانبی دندان جلوگیری می شود. برای این منظور باید از ابزارچرخنده استفاده می شود.

ابزارهای چرخنده ای که در یونیت دندانپزشکی استفاده می شوند بر دو نوع هستند:

1. توربین ها
2. موتورها

توربین ها ابزار چرخنده با سرعت بالا(highspeed) هستند. ولی ما به ابزارچرخنده دیگری هم احتیاج داریم که سرعت آن کم(lowspeed) و قابل تنظیم باشند. وسیله ای که در هندپیس و آنگل مورد استفاده قرار می گیرند موتور می باشد. دو نوع موتور وجود دارد ؛ ابر موتورها و میکرو موتورها

توربین دندانپزشکی

توربین ها ابزارهای چرخنده باسرعت بالاهستند که جهت برداشتن نسخ دندان و پوسیدگی از روی دندان در حداقل زمان به کار می روند و مهمترین وسیله در دندانپزشکی ترمیمی محسوب می شود. توربین ها براساس برخورد هوای فشرده به پروانه کاتریج در سرآن، ایجاد دوران و گشتاورمی شود. توربین ها، سرعت بالا و گشتاور کمی دارند و نیروی جانبی زیادی به موتور و هندپیس وارد نمی کنند، ولی با این حال بر حسب طرح توربین ها به کنتراانگولاسیون کمابیش توجه شده است.

به مجموعه یک پروانه و دو بلبرینگ کاتریج گفته می شود. توربین ها با توجه به ساخت کارخانه وتنوع در سیستم دارای کیفیت های گوناگونی می باشند ولی بطور کلی می توان به دو شکل باشند :

1. توربین کاتریج بلبرینگی
2. توربین کاتریج ایر برینگی

اساس کارکلیه توربین ها بر این دو نوع استوار است. توربین های کاتریج بلبرینگی نسبت به توربین های کاتریج ایربرینگی از کیفیت کاری بالاتری برخوردار هستند.
ابر موتورها ابزاری چرخنده هستند که داری دور یا سرعت پایین بوده و نیروی چرخشی آن هوا می باشد. در واقع در ابر موتورها نیرویی که باعث چرخش می شود هوا است.

ابرموتور جزء اینسرومنت هایی است که جهت آنگل و هندپیس های مختلف مورد استفاده قرار می گیرند. در ابرموتور استوانه ای چرخشی به صورت خارج از مرکز در داخل یک محفظه استوانه ای شکل ثابت کار می کند. استوانه داخلی روی سطح جانبی خود دارای شیارهایی است که در درون هر شیار پره قرار دارد. هر پره در انتهای شیار فنری دارد که به واسطه این پره ها با سطح داخلی استوانه ثابت همیشه مماس است. به این ترتیب پره ها فضای داخلی موتور را به چند بخش جدا از هم تبدیل می کنند. زمانی که هوای فشرده وارد اولین محفظه می شود، استوانه داخلی به ناچار از ناحیه ای که فشار بیشتر دارد شوع به حرکت می کند بطوریکه در سمت خروج هوا که فشار کم است تخلیه می شود.

آنگل و هندپیس

هندپیس مستقیم ساده ترین و پایدارترین طرح برای وسایل چرخشی است.
در بیشتر موارد باید محور چرخش فرز به موازات محور طولی دندان قرار گیرد بنابراین هندپیش مستقیم دسترسی مناسب را محدود می کند. برای حل این مسئله نیاز است که سر هندپیس به اندازه 90 درجه چرخانده شود. نیروی جابه جا کننده ای که 90 درجه با محور چرخش زاویه دارد باید به راحتی کنترل شود. با ایجاد زاویه دومی در تنه هندپیس به طوری که نوک فرز در امتداد محور طولی هندپیس قرار گیرد اولا احتمال ایجاد بازوی اهرمی و چرخش هندپیس از بین می رود ثانیا باعث دسترسی مناسب و ثبات کافی هندپیس می شود.
آنگل و هندپیس تقریبا از یک ساختمان برخوردارند و به تنهایی قابل استفاده نیستند. این وسایل بر روی ایرموتور یا میکروموتور بسته می شوند تا بتوانند فرزی که بر روی آنها بسته شده به حرکت درآورند و در حقیقت یک ارتباط مکانیکی بین ایرموتور یا میکرو موتر با فرز را برقرار می کند.

قسمت های تشکیل دهنده آنگل

آنگل از قسمت های مختلف زیر تشکیل شده است که عبارتند از : هد یا سر آنگل دارای کاتریج ، یک ورودی و یک خروجی آب می باشند که در بعضی از انواع آن مجرای آب تعبیه نشده است. پوسته که محافظ و نگهدارنده متعلقات دورش است.
اجزای داخلی که شامل یک سری متحرک های انتقال دهنده نیرو از میکروموتور به هد و در نهایت به فرز می باشد از قبیل دنده های کاتریج ، دنده های انتقال دهنده نیرو از شفت چاکدار به کاتریج که باید دائما روغن کاری شود چون در اثر اصطکاک به تدریج کوتاه شده و از هم دور می شوند که در این صورت بایستی از کار کردن با آن امتناع ورزید تا قطعه تعویض گردد.

نسبت دور ایرموتور به آنگل

معمولا در انتهای آنگل که به دور آن یک نوار رنگی نقش بسته است ، نسبت دور ایرموتور به آنگل را مشخص می کند.

• اگرنوار آبی باشد ، تبدیل و نسبت دور ایرموتور به آنگل 1 به 1 است.
• اگر نوار قرمز یا نارنجی باشد، تبدیل و نسبت دور ایرموتور به آنگل 1 به 5 است.
• اگر نوار سبز باشد دور موتور کاهش می یابد و نسبت ها 2به1 ، 4به1 ، 10به1 ، 20به 1 و 40به1 خواهد بود.
• اگر نوارمشکی باشد دور موتور کاهش می یابد و نسبت ها 22به1 ، 25به1 خواهد بود که از این آنگل ها بیشتر جهت جراحی وایمپلنت کاربرد دارد.
• هندپیس های جراحی که به صورت مستقیم است همیشه نسبت دور ایرموتور به آن 1 به 1 است.

اصول نگهداری هندپیس ها

1. فشار هوا: فشار هوای یونیت باید روی عدد ۲٫۳ bar تنظیم گردد، در غیر این صورت (فشار هوای بالاتر) در مدت زمان کوتاهی باعث شکستن بلبرینگ ها و آسیب دیدن شفت و پروانه توربین می گردد. با توجه به سرعت گردش توربین های شرکت رخش توربین، معادل ۳۷۰ الی ۳۸۰هزار دور در دقیقه (RPM)، فشار هوای ۲.۳ bar جهت انجام تراش مطلوب، کافی بوده و افزایش بیش از حد فشار هوا موجب آسیب به کارتریج توربین می شود. روشن یا خاموش شدن کمپرسور، نباید تاثیری روی فشار هوای خروجی یونیت داشته باشد، در غیر این صورت جهت تثبیت هوای یونیت، می بایست رگولاتور هوای یونیت سرویس گردد.
2. روغن کاری: - توربین می بایست قبل و بعد از اتوکلاو، روغن کاری شود. فیبر بلبرینگ های به کار رفته در توربین، دراثر گرمای ناشی از فرایند اتوکلاو خشک گردیده و درنتیجه در زمان گردش، اصطکاک بیشتری ایجاد شده و به تدریج باعث گشاد شدن فیبر شبکه شده و می شکند.
   - استفاده از اسپری مرغوب، جهت روغن کاری توصیه می گردد.
   - در توربین پوش باتن، برای دوام بیشتر و حرکت باتن و سریع تر شدن حرکت پیستونی باتن، می بایست روغن کاری از قسمت جلوی شفت (قسمتی که فرز قرار می گیرد) انجام گردد.
3. فرزهای توربین: هرگز از فرز های مستهلک و تاب دار استفاده نگردد. این فرز ها به دلیل عدم امکان برش مناسب، در حین تراش باعث افزایش فشار دست دندانپزشک به فرز شده و در نهایت منجر به آسیب بلبرینگ کارتریج می گردد. فرز های تاب دار باعث عدم چرخش کارتریج حول محور شده و به دندان بیمار آسیب می رساند. همچنین باعث ایجاد ضربه به کارتریج توربین می شود.
   هنگام نصب فرز روی توربین دقت گردد تا فرز تا انتها جایگذاری شود، زیرا :
   - باعث دوران خارج از مرکز فرز و شکستن بلبرینگ ها می شود.
   - باعث فشار به شفت (سه نظام) توربین گردیده و در مدت زمان کوتاه سبب شل شدن شفت توربین می شود.
4. رفع انسداد مجاری آب و هوا: در صورت انسداد مجاری آب یا هوای پودر توربین، جهت رفع انسداد از سوند مخصوص این کار استفاده گردد. استفاده از فایل یا سوندهای غیر استاندارد، باعث انحراف دهانه مجاری آب یا هوا و در نهایت عدم پاشش آب خروجی به فرز خواهد شد.
5. نوع استریل: جهت استریل نمودن توربین می بایست از اتوکلاو استفاده شود. برای این کار ابتدا توربین را روغن کاری و سپس داخل بسته استریل قرار داده و در نهایت داخل اتوکلاو قرار دهید.
   هرگز توربین را درون مواد ضدعفونی کننده قرار ندهید، زیرا انجام این کار موجب آسیب به کارتریج توربین می گردد.
6. محافظت در برابر ضربه: از وارد آمدن هرگونه ضربه (زمین خوردگی) به هد توربین جلوگیری شود. دفرمگی هد توربین ناشی از ضربه، موجب اختلال در عملکرد کارتریج می گردد.
7. تخلیه هوای کمپرسور : تخلیه هوای کمپرسور هوا به صورت هفتگی و همچنین نصب فیلتر هوا با قابلیت جذب رطوبت بر روی کمپرسور، موجب ارسال هوای خشک و تمیز به توربین می گردد. توصیه می گردد از نوع کمپرسور هوای بدون روغن (Oil Free) استفاده گردد.

اصول روغن کاری هندپیس ها

• روغن‌كاري مي‌بايست قبل و بعد از اتوکلاو انجام شود.
• جهت استریل نمودن، می بایست از اتوکلاو استفاده شود. برای این کار ابتدا آنگل یا هندپیس مستقیم را روغن کاری و سپس داخل بسته استریل قرار داده و در نهایت داخل اتوکلاو قرار دهید.
• از وارد آمدن هرگونه ضربه (زمین خوردگی) به هد آنگل و یا هندپیس مستقیم جلوگیری شود. دفرمگی هد ناشی از ضربه، موجب اختلال در عملکرد وسیله می گردد.
• هرگز از فرزهای مستهلک و تاب دار استفاده نگردد.
• در صورت مشاهده لقی در قسمت کارتریج آنگل، بلبرینگ های آن می بایست تعویض گردد. در غیر این صورت موجب آسیب به کارتریج و اکسل آنگل می گردد.
• فشار هوای یونیت می بایست روی عدد ۳ الی ۳٫۵ bar تنظیم گردد. فشار هوای پایین تر، موجب عدم عملکرد مطلوب ایرموتور می گردد.
• ایرموتور می بایست قبل و بعد از اتوکلاو روغن کاری شود. این کار باید از قسمت لوله هوای راه انداز و همچنین جلوی ایرموتور انجام شود.
• جهت استریل نمودن ایرموتور می بایست از اتوکلاو استفاده شود. برای این کار ابتدا ایرموتور را روغن کاری و سپس داخل بسته استریل قرار داده و در نهایت داخل اتوکلاو قرار دهید.
• آنگل و هندپیس را می‌بایست به طور کامل و صحیح روی ایرموتور جایگذاری نمود، در غیر این‌صورت موجب آسیب دیدن خار ایرموتور می‌گردد.